Bij het binnenrijden van Stand Off wordt Arnoud begroet door een vrolijke Patrick.
‘Waar bleef je nou? Ted heeft al de hele ochtend aan de hut gewerkt.’ Hij neemt Arnoud mee naar het veld waar drie dagen geleden de pow-wow plaatsvond.
‘Ha, die Arnoud,’ Shout komt met uitgestoken handen op hem toelopen. Glimlachend ondergaat Arnoud de vriendschappelijke begroeting.
‘Zijn jullie er klaar voor?’ informeert Shout.
‘Je moet me wel eerst precies vertellen wat er gaat gebeuren,’ zegt Arnoud.
Al pratend zijn ze op het midden van het veld gekomen waar een iglo-achtig bouwsel staat dat is gemaakt van takken en huiden. Naast de hut brandt een flink vuur dat geen andere bedoeling lijkt te hebben dan het verhitten van een aantal grote stenen.
‘Hier, neem eerst iets te drinken. Straks krijgen jullie niets meer,’ zegt Shout. Hij begint zich uit te kleden tot hij alleen zijn onderbroek nog aanheeft. Patrick en Arnoud volgen zijn voorbeeld. Als ze alledrie klaar zijn, houdt Shout een kleine flap van de tent voor hen open. Eén voor één kruipen ze op handen en voeten naar binnen.
In de zweethut is het aardedonker. Ook na een hele poos ziet Arnoud van de anderen niets meer dan vage silhouetten. In het midden van de hut heeft Shout de hete stenen opgestapeld. Hij strooit er eerst kruiden over. Dan begiet hij ze met water waardoor zich een verstikkende wolk verspreidt in de luchtdicht afgesloten ruimte. Arnoud hoest zijn longen uit zijn lijf. Het liefst zou hij de hut willen ontvluchten, maar hij spant zich tot het uiterste in om door te blijven ademen. Hijgend begint hij zich langzaam te ontspannen. Dan begint het zweten. Het lijkt of het vocht uit zijn poriën naar buiten spuit. Arnoud probeert aan iets nuttigs te denken. Wat zouden echte indianen zoal doen om de tijd in een zweethut te doden? Denken ze aan zichzelf? Aan vroeger? Aan de toekomst van hun volk? Hoe hij ook zijn best doet, het lukt Arnoud niet om orde te scheppen in de chaos in zijn hoofd. Hoe kan het ook anders, in deze ondraaglijke hitte. En of het niet al benauwd genoeg is, gooit Shout al maar nieuwe kruiden op de gloeiende stenen. Een leeg hoofd, dat zou Arnoud willen hebben. Een hoofd zonder vragen. Maar die heeft hij toch ook helemaal niet? Luisterend naar het ruisen van zijn eigen ademhaling, wordt het langzaam stil in zijn hoofd. Alleen het zacht knetteren van de kruiden op de hete stenen dringt nog tot hem door. En dat geluid begint steeds meer te lijken op het gorgelen van een snel stromend riviertje. In het rivierwater spartelt een grote vis. Het dier maakt vreemde luchtsprongen. Dan glijdt er plotseling een schaduw over het water. Een grote vogel glijdt spiedend door de lucht. Aan de rand van de rivier verschijnt het harige lijf van een beer. Hongerig kijkt de beer naar de vette zalm die voor hem opspringt en dan weer wegduikt. Af en toe slaat hij met een poot op het water in een poging de vis te verschalken. Maar die is hem steeds te snel af.
‘Had ik maar maar van die scherpe klauwen als de arend,’ zegt de beer omhoog kijkend.
Meteen klinkt er van boven de rotsen een stem.
‘Je krijgt wat je wilt,’ zegt de stem.
De beer kijkt naar zijn poten en ziet dat er een stel vlijmscherpe klauwen uitgroeien. ‘Mooi, nu kan ik de zalm te pakken krijgen.’
Maar voor hij die kans krijgt, komt de arend in een duikvlucht naar beneden en roept: ‘Dat is niet eerlijk. Nu is de beer met zijn scherpe tanden in het voordeel.’
‘Al goed,’ zegt de stem. En langzaam begint het mondje van de arend uit te groeien tot een vervaarlijk scherpe, kromme snavel.
‘En ik dan?’ murmelt de zalm. ‘Heb ik niet ook recht op tanden en klauwen om mij te verdedigen?’
Even is het stil. Dan zegt de stem: ‘Jou, zalm, schenk ik het vermogen om tegen de stroom op te zwemmen.’
De stem is nog niet uitgesproken of de arend en de beer proberen gelijktijdig toe te happen. Maar de zalm bolt zijn rug, neemt een aanloopje en springt met grote sprongen tegen de stroom op.
De arend en de beer hebben het nakijken.

Langzaam ontwaakt Arnoud uit zijn droom. Was het wel een droom? En die zacht gezongen woorden van een onverstaanbaar lied, waar komen die vandaan? Het kan niet anders of de zanger is Shout, hun begeleider in de zweethut. Sommige woorden van het lied klinken Arnoud bekend in de oren: Mokokit-ki-akamimat.
Als Shout zich kruipend verplaatst naar de opening en de flap openslaat, kijkt Arnoud in een zwart gat. Het is buiten net zo donker geworden als binnen.
‘Kom,’ zegt Shout. ‘Het is tijd voor een frisse duik.’
De jongens volgen Shout de donkere avond in. Uitgelaten rennen ze naar de rand van het dorp waar een ijskoud beekje blijkt te stromen. Ze gooien hun onderbroeken aan de kant en rennen gillend het water in. Als kleine kinderen beginnen ze elkaar te bespatten.
‘Jullie hebben het geweldig gedaan!’ roept Shout uit. ‘Straks moeten jullie me vertellen wat jullie hebben meegemaakt.
Arnoud neemt een duik en laat zich door het water omarmen. Hij voelt hoe de stroom hem meetrekt. Met sterke slagen begint hij tegen de stroom op te zwemmen.

Als Arnoud het water uitklimt, ziet hij alleen Patrick die zich staat af te drogen met een grote handdoek. Hun kleren liggen op stapeltjes naast elkaar.
‘Shout is ons alvast vooruit gegaan naar het medicijnwiel,’ zegt Patrick, Arnoud een handdoek aanreikend.
In een paar tellen heeft Arnoud zich afgedroogd en aangekleed. Hij volgt Patrick naar een door struiken verborgen plek stroomopwaarts. Daar vinden ze Shout. Hij zit bij een cirkel van stenen.
‘Het is gek,’ begint Patrick. ‘Ik heb een avontuur meegemaakt met een jongen die niet goed wist wat hij wilde. Hij wilde meedoen met een danswedstrijd. Maar hij kon niet kiezen tussen de dans van de bizon en de dans van de wolf. Toen kreeg hij van zijn opa de kop van een wolf. Die wolf had zijn opa langgeleden zelf gedood. Met die wolvenkop danste de jongen de bizondans. Want vroeger vermomden de jagers zich als wolven om bizons te vangen. Alle mensen van het dorp kwamen naar de dansende jongen kijken.’
‘Heb je enig idee wie die jongen zou kunnen zijn?’ vraagt Shout.
Even is Patrick stil. Dan zegt hij aarzelend: ‘Denk je dat ík die jongen ben? Maar wie zijn dan de wolf en de bizon?’
Langzaam komt Shout overeind, pakt een fakkel en loopt een rondje om de cirkel van stenen. ‘Deze steen, hier in het midden van het wiel, dat is de Great Spirit, de Grote Geest. De zeven stenen daar omheen vertegenwoordigen de Wereld, de Zon, de Maan, de Dondervogel, de Schildpad, de Kikker en de Vlinder. Hier, op de buitenste ring, ligt de steen die het Noorden aanwijst. Dat is de kant waar de Wind vandaan komt. We noemen deze steen de Bizon. Precies daartegenover, in het Zuiden, ligt de steen die we de Wolf noemen. De Wolf is slim. Hij is een echte overlever. De Bizon is een bron van wijsheid. Generaties lang was het de Bizon die ons volk in staat stelde om te overleven. En wat er ook gebeurde, de Bizon is nog steeds niet uitgestorven. Ook de Bizon in jou is nog springlevend.’
Als Shout is uitgesproken, loopt hij naar Arnoud, steekt de fakkel naast hem in de grond en vraagt: ‘Wat heb jij meegemaakt in de zweethut? Kwam er in jouw gedachten misschien een beer of een arend voor?’
‘Allebei,’ zegt Arnoud. En hij vertelt zijn verhaal. ‘Bij mij kwamen er geen mensen in voor,’ besluit hij. ‘Dus ik weet niet wie ik ben.’
Opnieuw staat Shout en wijst een voor een de stenen in het wiel aan. ‘De Arend is het Oosten, de Beer het Westen. Arnoud, je zou graag zo hoog willen vliegen als de Arend. Je zou alles kunnen zien. Je weet alles van iedereen. Maar je bent niet alleen een toeschouwer, de Arend kan ook oplossingen bedenken voor de problemen van anderen. En de Beer? De Beer is het zachtmoedigste dier dat er is. Eigenlijk is hij meer verlegen dan doortastend. Hij gebruikt zijn kracht alleen wanneer het nodig is. Hij houdt een lange winterslaap waarin hij alle tijd heeft om rustig na te denken over wat hem te doen staat.’ Maar toch geloof ik dat jij geen van beiden bent, Arnoud. Volgens mij lijk je het meest op de Zalm.’
Met de fakkel wijst Shout naar een kleine flonkerende steen in één van de spaken van het wiel. ‘De Zalm leert ons wat vertrouwen is. Hij weet wat hij wil. Maar wat nog belangrijker is: hij kan tegen de stroom opzwemmen. Is dat niet één van de mooiste eigenschappen die een mens in deze tijd kan hebben?’
Ademloos heeft Arnoud geluisterd naar Shouts uitleg. Pas als de fakkels één voor één zijn uitgegaan, durft hij het woord tot de grote man naast hem te richten: ‘Shout, hoe weet je dat allemaal?’
‘Omdat ik een medicijnman ben, Arnoud. Mijn vader, mijn grootvader en mijn overgrootvader waren allemaal medicijnmannen van de Zwartvoet. Ik probeer die kennis zo goed mogelijk door te geven. Volgens mij schuilt er een indiaan in iedereen. Het is maar of je er voor openstaat. Kom jongens, het is bedtijd.’ Shout pakt de jongens bij de arm en brengt hen terug naar de zweethut waar ze een droomloze nacht doorbrengen naast de nog nagloeiende stenen.

Het is zomer 2000.

Mijn vrouw, mijn kinderen en ik logeren bij een boerenfamilie in de buurt van Lacombe. Dit stadje ligt tussen Edmonton en Calgary in Canada. Bijna al het land – tot aan de Rocky Mountains – wordt bewoond door boeren. Veel van die boeren komen uit Nederland. Toch zijn er ook nog stukken prairie waar niemand woont. Bijna niemand, want hier en daar is een klein indianendorpje.

Terug in Nederland schrijf ik over de jongen van de foto een boek.
Ik noem de jongen Tom. Tom Volle Maan.
Het verhaal gaat over een jongen die de chickendance danst.
Hij wint de tweede prijs.
Jammer dat ik niet weet hoe de jongen van de foto in het echt weet.
En waar hij woont.
Dan zou ik het boek naar hem kunnen sturen.
Misschien ga ik nog eens terug naar Canada.
Dan neem ik het boek en de foto mee.